Blog Omgevingsdienst als Informatiedienst
De Omgevingsdienst als ‘Informatiedienst’: een strategische ontwikkeling naar meer toegevoegde waarde - de Omgevingswet vergroot de vraag naar goede data
Omgevingsdiensten beschikken over heel veel informatie. Informatie over bijvoorbeeld bedrijven, vergunningen, milieuprestaties en klachten. Deze informatie is van een onschatbare waarde voor gemeenten en provincies. Neem nu de recente maatschappelijke vraagstukken rondom stikstof, kijk naar cijfers in relatie tot de vermindering van CO2 uitstoot maar zelfs het vraagstuk van ondermijning. Er is echter 1 probleem: veel van die informatie zit “vast” in documenten en in hoofden van mensen en veel informatie is niet actueel of valide. In dit blog een betoog over de rol van data nu en bij de invoering van de Omgevingswet en het benoemen van het worden van een “informatiedienst” als strategische ontwikkeling.
Terug naar de essentie van de omgevingsdienst en de rol die data daarbij heeft
Omgevingsdiensten zijn nog relatief nieuwe organisaties voortgekomen uit de wet waarin wordt gesteld dat het beter moet met het vergunnen en controleren van milieugevaarlijke activiteiten door bedrijven. Een aantal diensten voert verder ook toezicht op de bouwregelgeving. De diensten voeren daarbij het beleid van gemeenten en provincies uit op die terreinen.
Waar de afgelopen jaren vooral aandacht was voor het leveren van producten (vergunningen, controles en afhandeling van klachten) is er een trend zichtbaar naar veel meer effectgericht werken. Werkt het beleid om energie te besparen, waar zitten de milieugevaarlijke stoffen eigenlijk, verbetert het naleefgedrag van bedrijven, welke gezondheidsrisico’s lopen mijn burgers en natuurlijk zeer recent: welke stikstof uitstoot is op welke locatie en wat betekent dat voor eventueel gevoelige locaties. Inhoud boven producten. We komen meer en meer tot de essentie van de rol die omgevingsdiensten kunnen vervullen.
Om die rol te kunnen vervullen is echter actuele, valide en volledige informatie nodig en dat wordt de uitdaging.
Er is een begin, maar het potentieel gloort
Wanneer wij kijken naar de huidige staat van het informatie bij omgevingsdiensten, dan zien wij dat omgevingsdiensten veel kennis en data verzamelen in de uitvoering van hun werk. Daadwerkelijk deze data gebruiken voor overall analyses op bedrijven, inhoud of locaties/gebieden is echter nog maar beperkt mogelijk. Dit komt doordat:
Veel van de data niet meer actueel of valide is
De benodigde inhoudelijke informatie zich veelal in (digitale) brieven bevindt en dus eerst nog moet worden ontsloten
De data is opgeslagen in verschillende systemen/programma’s.
Recente voorbeelden laten zien dat als er informatie wordt geactualiseerd en wordt ingezet voor analyses dit zowel de doelmatigheid als de effectiviteit van het werk enorm verbetert. Boven het uitvoeren van productie wordt veel gerichter met data ingezet op logistieke planning, inhoud en een handige efficiënte uitvoering. Tot op heden gebeurt dat echter nog handmatig en zeker niet structureel.
De uitdaging is om met de eigen professionals en met de bevoegde gezagen na te denken met welke informatie en met welke data echt de inhoud en effectiviteit van het werk structureel verder verbeterd kan worden.
Onderstaand schema geeft dat weer.
Omgevingswet als katalysator van deze ontwikkeling
Is het bovenstaande autonoom als relevant de komst van de Omgevingswet geldt als een katalysator naar vragen om data. Per gebied dient er na 1-1-2021 een gebiedsanalyse te worden gemaakt op basis waarvan een omgevingsplan wordt vastgesteld. In dat omgevingsplan worden allerlei waarden vastgelegd, ook de waarden vanuit het milieu. Het omgevingsplan dienst vervolgens weer als basis voor een omgevingsvergunning op basis waarvan activiteiten worden vergund.
In de praktijk moet vervolgens worden gekeken in hoeverre de activiteiten de vastgestelde waarden gaan beïnvloeden. Er moet met andere worden structureel gemeten worden hoe het de waarden in het omgevingsplan vergaat. In de wet wordt zelfs een monitoringsplicht opgenomen voor de bevoegde gezagen.
Zowel de gebiedsanalyses, de omgevingsplannen als ook de monitoring van vastgestelde waarden gaan leiden tot heel veel vragen om data en analyses. Data en analyses waar juist de omgevingsdiensten goed in kunnen worden.
De omgevingsdiensten als informatiedienst: elke controle zien als kans om informatie op te halen
Het worden van een informatiedienst zien wij als een organisatiebrede strategische ontwikkeling. In het denken, het handelen, in de programmering en de uitvoering van wat de dienst doet: iedere controle is een kans om informatie op te halen die de meerwaarde van ons werk en onze dienst weer vergroot.
Het vraagt om gezamenlijkheid op het besef van potentieel van data. Het vraagt wat van sturing, mensen en systemen. Het vraagt bovenal om inzicht in het potentieel en om een strategie en goede aanpak waarbij het verzamelen, actualiseren, ontsluiten en analyseren van informatie en data een strategisch onderdeel gaat worden van het werk. Niet als iets van de bedrijfsvoering, van mensen van de informatievoorziening, maar als structureel onderdeel van het primaire proces van omgevingsdiensten.
Vraag ons naar voorbeelden en inspiraties waar het omgevingsdiensten al lukt om op dit terrein een ontwikkeling in gang te zetten.
Wil je hier meer over weten? Neem gerust contact op.
Arno Seinstra 06 13 53 96 85